Met alle recent ‘ontstane politieke situaties’ rondom het kabinet-Schoof-1 zou men het bijna vergeten: de gemeenteraadsverkiezingen komen er ook aan. Op woensdag 28 maart 2026 mag Nederland daarvoor naar de stembus. Maar hoewel er op landelijk niveau altijd druk wordt gelobbyd rondom de Tweede Kamerverkiezingen, blijft belangenbehartiging op lokaal niveau een ondergeschoven kindje.
Waarom gemeenten belangrijk zijn
Dat is onterecht, want gemeenten gaan over veel zaken die burgers, bedrijven en organisaties direct raken. De afgelopen jaren heeft Het Rijk meer taken overgeheveld naar het lokaal niveau, bijvoorbeeld met de decentralisatie van het sociaal domein in 2015. En voor veel maatschappelijke vraagstukken is de gemeente gewoonweg een onmisbare schakel: denk aan lokale warmtenetten om de netcongestie op te lossen, aan lokale woningbouw tegen de wooncrisis, opvang van asielzoekers in AZC’s, en nog veel meer.
Maar ook binnen hun eigen bevoegdheden zijn gemeenten invloedrijk: de gemeente heeft onder andere belangrijke zorgtaken, bepaalt toerismebeleid en de lokale gastvrijheids-economie, maakt bestemmingsplannen, stelt regels op voor reclame in de openbare ruimte en maakt bijvoorbeeld ook veel van het lokale veiligheidsbeleid.
Daarnaast zijn vooral grote gemeenten vaak een proeftuin voor de uitrol van allerlei nieuwe technische innovaties en bedrijfsmodellen, zoals de opgekomen platform- en deeleconomie. Denk aan flits- en maaltijdbezorgers, deelmobiliteit, Uber en Airbnb. Omdat landelijke en Europese wet- en regelgeving vaak achterlopen op technologische innovaties, hebben gemeenten ook hier hun handen vol aan.
En: gemeenteraadsverkiezingen zijn meestal ook een belangrijke graadmeter voor de landelijke partijen. Wanneer de gemeenteraadsverkiezingen zo ongeveer middenin een kabinetsperiode vallen, zien landelijke politici het als een soort peiling van hoe de huidige coalitie het doet. In maart 2026 zijn de landelijke partijen misschien net klaar met formeren – en dus kunnen deze verkiezingen een indruk geven van hoe het gevormde kabinet gezien wordt.
Oftewel: de gemeenteraadsverkiezingen zijn belangrijk en zouden uw aandacht moeten hebben als bedrijf, organisatie of burger. Het is daarom verstandig om tijdig – nu dus – te investeren in hun public affairs- en stakeholderbeleid, en informatie en aanbevelingen vanuit het veld aan te reiken aan politieke partijen.
Hoe doet u dat, de gemeentepolitiek benaderen?
Dit is het moment waarop lokale politieke partijen druk bezig zijn om hun verkiezingsprogramma’s te schrijven. Probeer hier invloed op uit te oefenen door analyses en aanbevelingen te delen met de verkiezingsprogrammacommissies van de lokale politieke partijen. Stuur ze een position paper, of nodig ze uit voor een werkbezoek.
Verder is het een prima idee om rondom een bepaald onderwerp of een sector een verkiezingsdebat te organiseren. Op lokaal niveau is dat vaak sneller geregeld dan landelijk: voor de locatie is de plaatselijke horeca vaak bereid een zaaltje ter beschikking te stellen, en er zijn lokaal genoeg printers, drukkers en mediabedrijven om promotiemiddelen te maken.
Maar ook na de verkiezingen zijn er nog genoeg mogelijkheden. Een coalitie- of raadsakkoord geeft een algemene richting aan – maar de uitvoering is niet altijd even precies. Een College van Burgemeester en Wethouders dat net is begonnen, wil vaak snel resultaten en successen laten zien – een ideaal moment dus om een gesprek aan te vragen, of een werkbezoek te organiseren. Na 2026-2027 zullen veel voornemens van gemeentebesturen geconcretiseerd zijn, voorzien zijn van details en de wijze van uitvoering. De jaren 2028 en 2029 staan dan ook vooral in het teken van de uitvoering van het beleid dat nu vastgesteld wordt. Dit biedt aanmerkelijk minder beïnvloedingsruimte.
Vergeet niet: politici en ambtenaren hebben belang bij contact met stakeholders
Onthoud ook dat politici en ambtenaren belang hebben bij contact met stakeholders. De maatschappij heeft gerechtvaardigde belangen, en politici en ambtenaren zijn constant op zoek naar relevante en actuele informatie en vooral: naar draagvlak. Een goede public-affairs campagne draagt daaraan bij, bijvoorbeeld door de juiste informatie tijdig te delen. Raadsleden krijgen immers niet veel ondersteuning, en voor velen is het raadslidmaatschap een ‘bijbaan’ naast het ‘gewone’ werk.
Voor ambtenaren geldt hetzelfde: de kwaliteit en het draagvlak voor voorstellen worden vergroot door kennis te hebben van alle achterliggende belangen – en dus ook het standpunt van uw organisatie of sector. Probeer 2025 tot 2027 dan ook te benutten om in contact te komen met vertegenwoordigers van politieke partijen, gebruik uw netwerk, informeer betrokkenen over de ambities van uw organisatie en tracht bij hen aan tafel te komen. Vraag niet direct om meer geld en praat niet alleen over eigen belang.Vraag hen uit zich uit te spreken over de doelen die ze willen realiseren. Denk mee in realistische alternatieven en oplossingen. Help hen bij het maken van keuzen. Laat zien dat u meedenkt. In de ideale situatie brengt u verschillende belangen bij elkaar en ontstaat er een win-win-situatie.
