©Tweede Kamer der Staten-Generaal
Op 15 november is een crisis uitgebroken in het kabinet-Schoof. Vanmiddag heeft NSC-staatssecretaris Achahbar (Toeslagen & Douane) aangekondigd op te (willen) stappen, uit onvrede over uitspraken van kabinetsleden over mensen met een migratieachtergrond. Volgens verschillende bronnen volgen mogelijk meerdere NSC-bewindspersonen haar voorbeeld. Betrokkenen houden ook rekening met het einde van het kabinet. Achahbar is formeel nog niet opgestapt, maar wacht de besprekingen met de fractievoorzitters van de coalitiepartijen af. Deze starten naar verwachting rond 18u vandaag. Met het weekend in aantocht informeren wij u hierbij over de mogelijke scenario’s voor het vervolg van het kabinet-Schoof en de gevolgen daarvan op de begrotingsbehandelingen. Maandag informeren wij u verder als er meer duidelijkheid is.
Welke scenario’s zijn er voor het vervolg van het kabinet-Schoof?
- Crisis afgewend, business as usual: Een deal wordt bereikt, bewindspersonen nemen eventueel woorden terug en Achahbar blijft toch in het kabinet en deze kabinetscrisis is bezworen.
- Alleen Achahbar stapt uit het kabinet: Achahbar stapt uit het kabinet, maar NSC blijft onderdeel van het kabinet en draagt (op termijn) een andere staatssecretaris voor. De continuïteit van beleid blijft hiermee grotendeels gewaarborgd (behalve rond toeslagen en douane), maar er kan sprake zijn van verzwakte relaties binnen de coalitie die hun weerslag vinden op het kabinet.
- NSC-bewindspersonen stappen op, maar NSC blijft: Achahbar en andere NSC-bewindspersonen (zoals Judith Uitermark) stappen uit het kabinet, maar NSC blijft onderdeel van het kabinet en draagt (op termijn) andere mensen voor voor deze kabinetsposten. Een dergelijke ontwikkeling zorgt voor instabiliteit binnen de coalitie. Lobbyisten zullen aandacht moeten besteden aan de invulling van de vacante posten en de mogelijke beleidswijzigingen die nieuwe bewindspersonen met zich meebrengen.
- Kabinet valt, NSC stopt per direct: NSC stapt volledig uit het kabinet en de NSC-bewindspersonen stoppen per direct met hun werk. Hierdoor biedt het hele kabinet hun ontslag aan aan de Koning, maar de andere 3 partijen gaan demissionair wel door met hun werk. Bij een demissionair kabinet verschuift de focus naar lopende zaken. Dit betekent voor lobby en belangenbehartiging dat langetermijnagenda’s mogelijk worden vertraagd. Tegelijkertijd kunnen er kansen ontstaan bij het parlement, waar ad-hoc meerderheden nodig zijn.
- Kabinet valt als geheel, iedereen demissionair door: Het volledige kabinet biedt het ontslag aan maar de bewindspersonen (ook van NSC) zetten hun werk demissionair wel voort. Bij een demissionair kabinet verschuift de focus naar lopende zaken. Dit betekent voor lobby en belangenbehartiging dat langetermijnagenda’s mogelijk worden vertraagd. Tegelijkertijd kunnen er kansen ontstaan bij het parlement, waar ad-hoc meerderheden nodig zijn.
- Rompkabinet / minderheidskabinet: Een deel van het kabinet (3 of 2 partijen) gaat verder als minderheidskabinet / rompkabinet. Dit ‘extraparlementaire’ kabinet zou dan steun moeten zoeken per onderwerp in het parlement. In dit scenario zal het parlement een centrale rol spelen in de besluitvorming. Lobby-activiteiten verschuiven dan van de ministeries naar het zoeken van brede steun binnen de Kamer, inclusief oppositiepartijen.
Wat betekent dit voor de Rijksbegroting 2025?
De inkomstenkant van de Rijksbegroting in 2025 is op 14 november door de Tweede Kamer aangenomen, via het zogeheten Pakket Belastingplan. De individuele begrotingen van departementen echter nog niet. Dit staat gepland voor 5 december. Het is te vroeg om te voorspellen wat een eventuele kabinetsval voor deze begrotingen gaat betekenen, maar ook hier zijn enkele scenario’s denkbaar.
Welke scenario’s voor de Rijksbegroting 2025 zijn er als het kabinet valt?
- Coalitie houdt elkaar vast: NSC en de andere partijen stemmen wel nog mee met de voormalige coalitiepartners.Dit scenario biedt stabiliteit en een continuering van de huidige status quo.
- Geen coalitiediscipline meer: NSC (en/of andere coalitiepartij) stemt niet meer mee. De coalitiediscipline is weg en voor elk amendement kan in theorie een meerderheid worden gevonden. Zonder coalitiediscipline ontstaat ruimte voor meer dynamiek in het parlement. Dit biedt kansen om via losse meerderheden invloed uit te oefenen op specifieke dossiers, maar vraagt om intensieve stakeholdermanagement en snellere besluitvorming.
- Uitstel tot na verkiezingen: De stemmingen en begrotingsbehandelingen worden uitgesteld tot na nieuwe verkiezingen. Dit scenario vertraagt beleidsontwikkeling en kan bestaande dossiers frustreren. Tegelijkertijd kunnen organisaties zich voorbereiden op een herijking van hun strategieën richting de verkiezingsprogramma’s van politieke partijen en de mogelijk andere politieke meerderheden na verkiezingen.
Wij blijven u op de hoogte houden van de ontwikkelingen die voor u relevant zijn. We kunnen ons voorstellen dat u behoefte heeft om met ons te sparren over de ontstane situatie en welke gevolgen dit heeft voor uw belangenbehartiging. Neem gerust contact met ons op.
