Debattaal: driemaal is scheepsrecht
Het is verkiezingstijd en dus regent het verkiezingsdebatten. Met nog twee weken te gaan tot miljoenen rode potloodjes de koers van het land hertekenen, proberen kandidaten van alle partijen zoveel mogelijk kiezers voor zich te winnen. Elk verkiezingsdebat is dan ook een uitdagende, maar noodzakelijke drempel op de route naar de Tweede Kamer. Veel van de woorden die politici tijdens zo’n debat uitspreken, worden dan ook tot in de late uurtjes ingestudeerd. En dat is te horen, althans, voor de attente luisteraar en kijker van zo’n verkiezingsdebat.
Overal worden gelijkaardige communicatiemethoden toegepast om kernboodschappen zo te brengen dat ze blijven hangen in het geheugen van de kiezer. Zo ook tijdens het NPO Radio 1-verkiezingsdebat van vorige week, een soort cocktail aan mini-debatjes in één radio-uitzending. Ofwel, politiek speeddaten voor lijsttrekkers.
Tijdens de diverse debatten werd duidelijk dat onder meer Rob Jetten (D66), Lilian Marijnissen (SP) en Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) meer gemeen hebben dan alleen een voorliefde voor het woord ‘bestaanszekerheid’. De drie lijsttrekkers lieten op verschillende momenten zien dat ze de impact beseffen van een goed getimede, verbale drieslag. Retorisch gezien doet een setje van drie het meestal goed, weten politici.
Lilian Marijnissen paste de drieslag als eerste toe, toen ze aan tafel zat met Jetten en CDA-leider Henri Bontenbal. De SP-leider deed haar beklag over drie SP-moties waar andere partijen tegen hadden gestemd: (1) de zorg dichtbij, (2) het verlagen van de huurprijzen en (3) het verhogen van het minimumloon.
Rob Jetten verdedigde het stemgedrag van zijn D66 door te vertellen wat zijn partij de afgelopen jaren wel had gedaan en ook hij koos – uiteraard – voor drie voorbeelden. ‘We hebben de afgelopen periode (1) het minimumloon al met tien procent verhoogd, (2) salarissen voor leraren verbeterd en (3) de salarissen voor verpleegkundigen verbeterd.’
Een paar debatten later versterkte ook Frans Timmermans zijn betoog met een toepassing van de regel van drie. De linkse leider wil immers (1) ‘sneller vergroenen’, (2) ‘een alliantie tussen boswachters en boeren’ (mooie alliteratie, trouwens) en (3) zorgen dat de ‘industrie (1) toekomstbestendig, (2) circulair en (3) duurzaam wordt’.
Uiteindelijk kreeg de attente luisteraar van het NPO Radio 1-debat veel vaker dan drie keer een drieslag te horen. Toeval? Onwaarschijnlijk. Binnen de politieke communicatie wordt vrijwel niets aan het toeval overgelaten. In die context is driemaal scheepsrecht. Of, in goed Nederlands: ‘Good things come in threes.’
