door Rob Sebes*
Drie toonaangevende organisaties in het publieke bestel hebben inmiddels het dringende advies aan het kabinet gegeven met burgers in gesprek te gaan wanneer zich een volgende pandemie aandient.
Na het Sociaal en Cultureel Planbureau en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) een dergelijke opinie geuit.
‘Anticipeer in een langdurige landelijke crisis op een daling van het maatschappelijk draagvlak en richt de communicatiestrategie daarop in’, aldus de OVV, die onder meer adviseert: ‘Ga met behulp van lokale partijen stelselmatig in gesprek met burgers om hun zorgen, vragen en behoeften een plek te kunnen geven in het crisis- en communicatiebeleid’.
Doorkijkje
Het kabinet heeft – naast het aankondigen van een sterke en snelle versoepeling van de coronamaatregelen – zelf ook niet stil gezeten. Minister Kuipers van VWS stuurde recentelijk een brief naar de Tweede Kamer over onder meer een ‘doorkijk lange termijn’. Er komt op allerlei terreinen verbetering van de aanpak.
Op een cruciaal punt – de acceptatie en het naleven van virusmaatregelen – schiet het schrijven van de bewindsman tekort. Alsof er geen stevige demonstraties op straat zijn geweest. Alsof de horeca geen actie heeft gevoerd. Alsof Onverdeeld Open niet in hoog tempo grote aantallen handtekeningen heeft verzameld.
De bewindsman stelt dat sociaal-maatschappelijke en economische continuïteit/vitaliteit en de toegankelijkheid van de gehele zorgketen voor iedereen ‘de gelijkwaardige en nevengeschikte’ nieuwe doelen zijn.
Naast allerlei medische en zorg gerelateerde stappen om deze doelen te bereiken, kondigt Kuipers ook een reeks gesprekken aan met sectoren, gemeenten, verschillende doelgroepen in de samenleving en uitvoerende organisaties. Het kabinet ‘hecht eraan om eventuele maatregelen in dialoog met sectoren vorm te geven’.
‘Samen verder, leven met het virus’
Dat zijn winstpunten. Ook wijdt de minister een paragraaf aan communicatie. ‘Samen verder, leven met het virus’ wordt het adagium. Let vooral op de plek waar de komma staat. We gaan samen verder maar moeten leren leven met het virus.
Dat gaat op de lange termijn het leven van iedereen beïnvloeden. Dan zijn acceptatie en het naleven van maatregelen essentieel. Het gaat dan om gedragsverandering en het handhaven van gewenst gedrag. Dat zijn met stip de moeilijkst te bereiken doelen van communicatie.
Ondanks een verschuiving van crisiscommunicatie naar ‘samenlevingscommunicatie’, zoals Kuipers meldt, grijpt het kabinet terug op de klassieke zendingsdrang van de rijksoverheid. Kuipers strooit met open deuren als ‘heldere verwoording, het bieden van toepasbare handelingsperspectieven en gedragsadviezen en het bieden van duidelijke en toegankelijke informatie over de ontwikkeling van het virus’.
Als het daarbij blijft, zullen acceptatie en naleving van virusmaatregelen uit het zicht blijven. Kortom, zoals eerder door ondergetekende betoogd, het kabinet ontkomt er niet aan qua communicatie een strategische keuze te maken die veel verder reikt dan de recente Kamerbrief.
*Rob Sebes, partner en communicatiestrateeg adviesbureau EPPA, Den Haag
Auteur De Woordvoerder, handboek voor een professioneel mediabeleid
