Opnieuw waardevolle inzichten van onze collega Nora van Elferen tijdens haar verschijning bij het Lobbypanel van BNR Nieuwsradio! Ze schetste onder meer een helder beeld van wat nou een effectieve lobbystrategie kan zijn.
Mis haar waardevolle bijdrage niet! Luister naar de uitzending via de onderstaande link. 👂📻
#BNRLobbypanel#LobbyStrategieën#LobbyenMetInzicht#Landbouwakkoord#Chemours#InzichtenDelen#CollegaOpPodium#LuisterNu#Expertise
Meer weten? Check de podcast hier: https://lnkd.in/ezS347s8
Onze EPPA-adviseur, Daniel Mizere, schreef het boek ‘De taal van leiders: hoe toppolitici communiceren’, dat sinds deze week verkrijgbaar is. In het boek beschrijft onze collega de vele gelijkenissen in de politieke communicatie van verschillende toppolitici, zoals Mark Rutte, Emmanuel Macron en Barack Obama.
Het boek is online verkrijgbaar op bol.com, bruna.nl en andere webshops.
Aftreden kabinet-Rutte IV en debat over de ontstane politieke situatie
Op vrijdag 7 juli heeft kabinet-Rutte IV haar ontslag aangeboden aan de Koning. De Koning heeft de ontslagaanvraag in overweging genomen en de minister-president, ministers en staatssecretarissen verzocht al datgene te blijven verrichten, wat zij in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk achten. De minister-president heeft vanochtend om 10.15 uur een verklaring afgelegd over de ontstane politieke situatie. Hierin gaf Rutte aan niet meer beschikbaar te zijn als lijsttrekker van de VVD. Na afloop van de verklaring heeft de heer Wilders tijdens de Regeling van werkzaamheden het verzoek gedaan om een debat te voeren over de ontstane politieke situatie. Alle partijen hebben met dit verzoek ingestemd. Het debat zal rond half 12 vandaag aanvangen. Na afloop van het debat zal er over de ingediende moties worden gestemd.
Agenda van het parlement en het controversieel verklaren van stukken
Het aftreden van het kabinet heeft gevolgen voor de parlementaire agenda van de Tweede en de Eerste Kamer. Hoewel het zomerreces is aangevangen, dient de Tweede Kamer te besluiten welke onderwerpen die nu aanhangig zijn bij de Kamer nog behandeld kunnen worden in de periode tot dat een nieuwe kabinet is aangetreden. De voorzitter van de Tweede Kamer heeft het verzoek gedaan aan de vaste commissies om na het debat van vandaag procedurevergaderingen in te plannen die geheel gewijd zijn aan het al dan niet controversieel verklaren van onderwerpen die in behandeling zijn. Het gaat hierbij om alle wetsvoorstellen, amvb’s en brieven die nu voorliggen bij de Tweede Kamer.
Ook zullen de commissies besluiten moeten nemen over het al dan niet door laten gaan van geplande commissieactiviteiten. Deze besluiten zijn echter geen onderdeel van de lijst van controversiële onderwerpen.
De Eerste Kamer heeft vooralsnog geen wijzigingen aangebracht in haar agenda. Naar verwachting vergadert het College van fractievoorzitters hier morgen, dinsdag 11 juli, om 12.45 uur over. Opgemerkt moet worden dat de Eerste Kamer voorgaande keren geen stukken controversieel heeft verklaard. Dit geeft echter geen garantie voor deze keer.
Het ontbinden van de Tweede Kamer en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen
Nu het kabinet-Rutte IV haar ontslag heeft aangeboden, zal de huidige Tweede Kamer worden ontbonden. Op basis van het Koninklijk besluit waarin de Tweede Kamer wordt ontbonden, zal een datum worden vastgesteld voor nieuwe verkiezingen. Bij het bepalen van de verkiezingsdatum wordt onder meer rekening gehouden met de mogelijkheid om een partijnaam te registreren; een kandidatenlijst in te dienen en de uitvoerbaarheid voor gemeenten, leveranciers en de Kiesraad om nieuwe verkiezingen te kunnen organiseren. Wel schrijft artikel 64 van de Grondwet voor dat de nieuwe Tweede Kamer binnen 3 maanden na het ontbindingsbesluit moet samenkomen. De gehele verkiezingsprocedure moet daarom binnen deze periode worden afgerond. Ook rekening houdend met het zomerreces en het herfstreces is de verwachting dat de Tweede Kamerverkiezingen in november van dit jaar zullen plaatsvinden. De Kiesraad stelt hiervoor de definitieve datum vast.
Opstellen van verkiezingsprogramma’s
De partijen die deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezingen dienen verkiezingsprogramma’s op te stellen. Verkiezingsprogramma’s zijn de inzet van de onderhandelingen tijdens de kabinetsformatie. Passages uit de programma’s kunnen dus terugkomen in het regeerakkoord. Bovendien vormen de programma’s de basis voor de visie van coalitie én oppositiepartijen in de nieuwe kabinetsperiode. Voor elke belangenorganisatie is het van belang delen van het ‘wensenlijstje’ richting de politiek opgenomen te zien worden in de verkiezingsprogramma’s. Dat vergroot de kans dat ze worden meegenomen met de onderhandelingen bij een coalitievorming. Omdat het kabinet voortijdig is gevallen en de Tweede Kamerverkiezingen daarom eerder dan verwacht plaatsvinden, zal het proces tot het schrijven van verkiezingsprogramma’s versneld plaatsvinden. EPPA houdt de ontwikkelingen hieromtrent in de gaten.
Brussel-veteraan Sophie in ’t Veld verruilt D66 voor Volt. Na bijna twintig jaar onder de D66-vlag in het Europees Parlement kiest In ’t Veld voor de eurofielere concurrent Volt. Volgens de Europarlementariër is Europa ‘officieus van het prioriteitenlijstje afgevoerd’ bij D66. Deze politieke transfer is het meest recente voorbeeld van het dilemma waar partijen met zetels in het Europees Parlement mee worstelen: meer aandacht voor Den Haag of voor Brussel?
Dat die keuze op verschillende dossiers zorgt voor dilemma’s, is een vanzelfsprekendheid. Vanuit Brussel regent het immers verordeningen, richtlijnen en wetten die de basis vormen voor nieuw beleid in de 27 EU-lidstaten, waaronder Nederland. Brussel bepaalt veel. Tegelijkertijd schuurt die top-down politiek steeds vaker met de bottom-up stem van de kiezer, die meer aandacht vraagt voor de problemen binnen de eigen lands- en gemeentegrenzen. De groei van de BoerBurgerBeweging (BBB) is hier een vers voorbeeld van, evenals het aantreden van de eurosceptische premier Giorgia Meloni in Italië en de kelderende populariteit van de Franse president en Europa-kartrekker Emmanuel Macron.
Ondertussen proberen Nederlandse partijen met een serieuze voetafdruk in Brussel hun kernboodschappen over Europa af te stemmen aan de tijdgeest én aan hun achterban. Oud-minister en VVD-prominent Henk Kamp pleitte onlangs nog voor een opzegging van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Niet als doel op zich, maar om de asielcrisis op te lossen. Daartegenover staat Rutte, die de afgelopen maanden in Europees verband oplossingen zocht voor het asielvraagstuk. GroenLinks, dat in haar verkiezingsprogramma van 2021 nog pleitte voor ‘internationale vredesbemiddeling’, benadrukt nu dat het leger wereldwijd moet ‘kunnen ingrijpen’.
Elke partij is zoekende naar haar eigen, nieuwe verhaal. Echter, niet iedereen wacht het einde van die zoektocht af. In ’t Veld is daar een voorbeeld van. Ook elders zijn daar voorbeelden van: eind mei nam voormalig PvdA-Kamerlid Luuk Blom na bijna een halve eeuw afscheid van zijn partij middels een ingezonden brief in De Volkskrant. ‘Mijn partij is mijn partij niet meer’, schreef de oud-parlementariër. Volgens Blom gaat het binnen de PvdA tegenwoordig alleen maar over ‘stikstof, zonnepanelen’ en ‘het gedrag van ministers’.
Politieke partijen zullen in ieder geval snel moeten komen met een helder én tastbaar verhaal, zowel voor de conservatieve melkveehouder in Overijssel als voor de eurofiele Liberal Arts-student in Amsterdam. Met de Europese verkiezingen van 2024 voor de deur – en onverwachte Tweede Kamerverkiezingen op de loer – kan dat verhaal niet snel genoeg geschreven worden. Je moet het maar kunnen.
Vanaf dinsdag is het zover: Wopke Hoekstra zal twee dagen lang de Nederlandse belangen behartigen in China. De minister van Buitenlandse Zaken spreekt dan onder meer zijn Chinese collega Qin Gang tijdens een politieke koorddans die de media nauwlettend zullen volge
Enerzijds zal Hoekstra rekening moeten houden met de economische voordelen die een gezonde Nederlands-Chinese handelsrelatie met zich meebrengt. Anderzijds is de twijfelachtige mensenrechtensituatie in China ongetwijfeld een niet te missen ‘olifant in de kamer’.
China is een economische grootmacht met wie Nederland sterke handelsbanden onderhoudt. Het is dan ook begrijpelijk dat minister Hoekstra zich inzet voor het versterken van de economische relaties tussen beide landen. Zijn werkbezoek kan nieuwe kansen bieden voor het Nederlandse bedrijfsleven. Jaarlijks exporteert Nederland immers voor miljarden aan voedingsmiddelen, farmaceutische producten en elektrische apparatuur naar China. China levert dan weer voor miljarden aan kleding, telecomapparatuur en zelfs kantoormachines aan Nederland.
Tegelijkertijd kijken verschillende landen – waaronder Saoedi-Arabië, maar ook Rusland – naar de Nederlandse reactie op de mensenrechtensituatie van een belangrijke handelspartner. Ook landen zoals Tunesië, die een grote rol kunnen spelen bij het beheersbaar maken van de asielinstroom, kijken aandachtig naar Hoekstra’s koorddans. Staat er deze week een koopman of een dominee op het koord in Peking?
Hoekstra zal beiden moeten zijn als Nederland een geloofwaardige handelspartner én mensenrechtenvoorvechter wil zijn. ‘We spreken ons uit en treden gericht op tegen mensenrechtenschendingen’, leest het regeerakkoord van Rutte-IV, slechts 9 pagina’s na het pleidooi om ‘te investeren in onze welvaart’. Beide doelen kunnen voor een deel worden behaald in Peking. Hoekstra hoeft alleen maar op het koord te blijven staan.
Afgelopen weekend schreef de Volkskrant uitgebreid over een onderzoek van Wageningen University (WUR) naar emissiearme vloeren in de koeienstallen van het Nederlands boerenbedrijf. Het onderzoek oordeelde hard: ‘emissiearme vloeren in koeienstallen doen weinig tot niets om de stikstofuitstoot te verlagen.’ Een klap dus voor het landbouwdossier.
Geheel onverwachts zijn deze resultaten echter niet. In 2019 concludeerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) reeds dergelijke bevindingen. Nu moest het WUR-onderzoek, uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, verduidelijking brengen.
Het tegenovergestelde is het resultaat. De situatie aan de onderhandelingstafel van het Landbouwakkoord is hiermee nog onzekerder geworden. De publicatie van het onderzoek is namelijk de zoveelste bom onder de onderhandelingstafel. Vorige week claimde D66’er Tjeerd de Groot nog dat een handtekening van de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) niets waard zou zijn als de organisatie weigert te deviëren van de huidige koers.
Opvallend is dat juist LTO inzet op technische oplossingen binnen de landbouw als antwoord op de stikstofcrisis. Logischerwijs is de eerdergenoemde emissiearme stalvloer onderdeel van hun innovatie-visie. Bovendien hebben de provincies duizenden vergunningen afgegeven voor uitbreiding van veestapels, met emissiearme stalvloeren als waarborg dat de milieubelasting niet toeneemt.
Nu rest de vraag: hoe verder? Kan er gesteld worden dat er frictie bestaat tussen stikstofminister van der Wal (VVD) en landbouwminister Adema (CU)? Het onderzoek legt namelijk de precaire verhoudingen aan de onderhandelingstafel van het Landbouwakkoord bloot. Waar Adema zich openstelt voor de argumenten van boerenorganisaties, kan Van der Wal op haar beurt het onderzoek van WUR moeilijk negeren.
Wat de uitkomst ook moge zijn: het onderzoek zal besproken worden, dan wel aan de onderhandelingstafel, dan wel door de media. Welke rol het exact toebedeelt krijg binnen het Landbouwakkoord wordt later duidelijk. Wel is het illustratief voor de diepgelaagde politieke complexiteit van het dossier. Met de ‘zegjes’ van zo’n 50 onderhandelaars is het moeilijk om niemand tegen de schenen te trappen, zelfs voor kabinetscollega’s. Toch klinkt er optimisme: nog voor het Hemelvaartreces hoopt Adema een akkoord te presenteren.
Op Verdiepingsvrijdag duiken we de diepte in. Met deze keer: onze senior adviseur Renate van Leeuwen over Verantwoordingsdag.
Media die al dagen gelekte informatie over voorgenomen plannen druppelsgewijs publiceren. Een route, een koets, een Koning en Koningin. Hoedjes, chique kledij en politiek en bestuurlijk Nederland bij elkaar. De Koning die de troonrede plechtig voorleest en een Staten-Generaal die, in principe, aandachtig luistert. Live uitgezonden en groot uitgemeten op tv, media en online. Nee, helaas, dit gaat niet over Verantwoordingsdag: de belangrijke tegenhanger van Prinsjesdag. Die veelal onderbelicht blijft bij het grote publiek, maar oh zo belangrijk is. Maar waarom?
Gehaktdag
Gehaktdag. Zo wordt Verantwoordingsdag in de (Haagse) volksmond ook wel genoemd. Het schildert een duidelijk plaatje: er wordt, indien er grond voor is, gehakt gemaakt van uitgevoerd beleid en, soms, zelfs van bewindspersonen. Het is, net als Prinsjesdag, een belangrijk moment in het begrotingsproces. Op beide dagen komt de minister van Financiën naar de Tweede Kamer met een koffertje. Op Verantwoordingsdag blikt het kabinet terug op het afgelopen jaar en wordt duidelijk of de voorgenomen plannen zijn gelukt en hoeveel geld dat heeft gekost. Bewindspersonen leggen dus verantwoordelijkheid af over het gevoerde beleid van het jaar ervoor. Kortom: is ons belastinggeld goed besteed en zijn gestelde doelen behaald?
De derde woensdag in mei
Hoe gaat dit in z’n werk? Op Verantwoordingsdag tekent de minister van Financiën, minister Kaag, namens het kabinet de financiële stukken: het Financieel Jaarverslag van het Rijk 2022 en het Rijksjaarsverslag 2022 (de jaarverslagen van alle ministeries). Een half uur later, om 10.15 uur, worden deze verslagen officieel aan het parlement aangeboden. Dit gebeurt sinds 2000. De Kamerleden bekijken de stukken en nemen deze in behandeling. Zij controleren het kabinet en bevragen hen op deze verslagen en het gevoerde beleid.
Het parlement is niet het enige controlerende orgaan dat de stukken doorneemt. Er is een grote rol weggelegd voor de Algemene Rekenkamer. Jaarlijks controleren zij alle jaarverslagen van de ministeries. De president van de Rekenkamer maakt hier vervolgens een verslag van welke op Verantwoordingsdag aan de Tweede Kamer gepresenteerd wordt. De Algemene Rekenkamer helpt het parlement dus bij hun controlerende taak en geeft de Kamer een goed beeld van wat er afgelopen jaar goed of minder goed is gegaan.
De Algemene Rekenkamer kijkt onder andere of het belastinggeld goed is besteed: is het zinnig, zorgvuldig en zuinig uitgegeven? Uitgaven door de overheid zijn namelijk gebonden aan regels. De Rekenkamer toetst hierop. Dit kan het kabinet flink wat kritiek opleveren. In 2020 fileerde de Rekenkamer bijvoorbeeld het gevoerde beleid van de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken, minister Ollongren. Zij moest flink wat kritiek incasseren. Door de voortdurend veranderde doelstellingen, een gebrek aan toezicht en gebrekkige totstandkoming was het Programma Aardgasvrije Wijken niet doelmatig en leverde het maar een beperkte bijdrage aan de energietransitie. De Algemene Rekenkamer liet op niet mis te verstane wijze weten wat zij vonden van dit gevoerde beleid: “Geld zoekt plan.”
Op basis van de jaarverslagen van de minister en de controlerende verantwoordingsstukken van de Rekenkamer gaan de Tweede Kamerleden in debat: het Verantwoordingsdebat. Dit jaar staat dit debat geagendeerd voor 30, 31 mei of 1 juni. Op moment van schrijven moet de exacte datum nog worden vastgesteld. Tijdens het debat staan de Verantwoordingsstukken centraal en is het voltallige kabinet aanwezig. Echter zijn het de minister van Financiën en de minister-president die namens het kabinet het woord voeren tijdens het debat en antwoord geven op de door de Kamerleden gestelde vragen en opmerkingen. Alle jaarverslagen worden behandeld als wetsvoorstellen en volgen eenzelfde behandelwijze van schriftelijke bevraging en debattering. Het gaat hierbij niet enkel om het financiële aspect, maar ook inhoudelijke beleidsvragen komen aan de orde. Het beleid kan dan worden bijgestuurd door de Kamers. Zijn alle wetsvoorstellen aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer? Dan is het begrotingsjaar afgesloten en stelt het kabinet de begroting voor het komende jaar op welke op de derde dinsdag van september, Prinsjesdag, zal worden aangeboden aan de Staten-Generaal.
Verantwoordingsdag; de tegenhanger van het vol met pracht, praal en traditie omgeven Prinsjesdag. Een op z’n minst zo belangrijke, al dan niet belangrijkere dag. De dag waarop onze volksvertegenwoordigers, met de hulp van de Algemene Rekenkamer, datgene doen waarvoor wij hen gekozen hebben: het controleren van (gevoerd) beleid en een stevige vinger aan de pols bij de besteding van ons belastinggeld. Dat verdient toch veel meer onze aandacht?
Begin mei heeft het EPPA-team twee nieuwe medewerkers mogen verwelkomen: David Weekenstroo en Peter Nafzger. Van harte welkom! David gaat als medewerker public affairs zijn bijdrage leveren aan het researchteam en Peter is gestart als adviseur.
David Weekenstroo
Zijn bachelor Rechten en Bedrijfswetenschappen en zijn master Management van de Publieke Sector volgde David aan de Universiteit Leiden. Hij studeerde ook Sportkunde aan De Haagse Hogeschool. Hij is gemeenteraadslid in de gemeente Zoetermeer waar hij vorig jaar aan zijn tweede termijn is begonnen. David gaat het researchteam ondersteunen en zich inzetten om informatiestromen in en rondom Den Haag te duiden voor opdrachtgevers.
Peter Nazger
Peter studeerde Bestuurskunde- en Organisatiewetenschappen (BSc) aan de Universiteit Utrecht. Hij behaalde zijn mastergraad in Research in Public Administration & Organisational Science, met een specialisatie in Behavioural Public Administration. Bij EPPA gaat Peter opdrachtgevers adviseren op verschillende onderwerpen die spelen op het snijvlak tussen politiek, industrie en maatschappij.
Het EPPA-team wenst David en Peter veel succes en plezier bij EPPA!
Elk jaar is het weer een grote puzzel in Den Haag: hoe kan het belang van de Dodenherdenking en Bevrijdingsdag worden uitgedragen? Dit jaar waren 4 en 5 mei extra beladen, mede door de oorlog in Oekraïne, maar ook door de verschoven politieke verhoudingen in eigen land.
Dat die verhoudingen zijn verschoven sinds de laatste verkiezingen bleek uit de mediacontroverse die ontstond na een tweet van Caroline van der Plas. De leider van de BoerBurgerBeweging (BBB) kondigde via Twitter aan Volodymyr Zelensky’s toespraak in Den Haag te boycotten. De Oekraïense president bezocht op 4 mei, de dag van de Dodenherdenking, onder meer de Eerste Kamer om het gehele parlement toe te spreken.
Van der Plas vond de timing ongepast, omdat het bezoek de aandacht zou afleiden van de herdenking van Nederlandse oorlogsslachtoffers. Wel benadrukte ze dat BBB ‘altijd pro-Oekraïne [heeft] gestemd. Maar ben ik het gewoon niet eens met deze datum, meer dan dat is het niet’, aldus Van der Plas. Eén verkiezing geleden zou zo’n statement van de BBB-leider geen mediahetze hebben veroorzaakt. Maar dit zijn nieuwe tijden. Over zo’n drie weken wordt de nieuwe Eerste Kamer gekozen door de recent aangetreden leden van de Provinciale Staten. BBB kan rekenen op 17 zetels in de Eerste Kamer en laat daarmee alle andere partijen ver achter zich.
Echter de nieuwe grootste partij in de Senaat is daarmee ook meteen vatbaarder voor ophef, zelfs op quasi-heilige dagen als de Dodenherdenking of Bevrijdingsdag. Dat bleek niet alleen uit de mediastorm na de tweet van Van der Plas, maar ook uit eensgezinde politieke afkeuring van de ‘BBBoycot’. De meeste partijen waren gewoon aanwezig toen Zelensky het woord kreeg in de Eerste Kamer. Dezelfde Kamer waar na 30 mei een aanzienlijk aantal BBB-senatoren zal plaatsnemen.
De politiek-journalistieke tegenwind van vorige week geldt dan ook vooral als warming-up voor de BBB-fractie. Daarmee blijft het nog maar de vraag of de grote verkiezingswinnaar klaar is voor het blok dat zich helaas vastklampt aan elke grote partij; het blok genaamd ‘ophef’.
Vorige week was Nora van Elferen, senior adviseur bij EPPA, te gast bij BNR Nieuwsradio. Nora ging onder meer het gesprek aan over de compensatie rondom de Groninger gasschuld en de beste lobbystrategie om bedrijfsongevallen onder installateurs van zonnepanelen terug te dringen. Ook ging Nora nader in op de ‘lange adem’ die essentieel is bij dergelijke complexe lobbyonderwerpen.
Beluister de volledige BNR-uitzending van 26 april in je podcastapp of op de website van BNR Nieuwsradio.