Aftreden kabinet-Rutte IV en debat over de ontstane politieke situatie
Op vrijdag 7 juli heeft kabinet-Rutte IV haar ontslag aangeboden aan de Koning. De Koning heeft de ontslagaanvraag in overweging genomen en de minister-president, ministers en staatssecretarissen verzocht al datgene te blijven verrichten, wat zij in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk achten. De minister-president heeft vanochtend om 10.15 uur een verklaring afgelegd over de ontstane politieke situatie. Hierin gaf Rutte aan niet meer beschikbaar te zijn als lijsttrekker van de VVD. Na afloop van de verklaring heeft de heer Wilders tijdens de Regeling van werkzaamheden het verzoek gedaan om een debat te voeren over de ontstane politieke situatie. Alle partijen hebben met dit verzoek ingestemd. Het debat zal rond half 12 vandaag aanvangen. Na afloop van het debat zal er over de ingediende moties worden gestemd.
Agenda van het parlement en het controversieel verklaren van stukken
Het aftreden van het kabinet heeft gevolgen voor de parlementaire agenda van de Tweede en de Eerste Kamer. Hoewel het zomerreces is aangevangen, dient de Tweede Kamer te besluiten welke onderwerpen die nu aanhangig zijn bij de Kamer nog behandeld kunnen worden in de periode tot dat een nieuwe kabinet is aangetreden. De voorzitter van de Tweede Kamer heeft het verzoek gedaan aan de vaste commissies om na het debat van vandaag procedurevergaderingen in te plannen die geheel gewijd zijn aan het al dan niet controversieel verklaren van onderwerpen die in behandeling zijn. Het gaat hierbij om alle wetsvoorstellen, amvb’s en brieven die nu voorliggen bij de Tweede Kamer.
Ook zullen de commissies besluiten moeten nemen over het al dan niet door laten gaan van geplande commissieactiviteiten. Deze besluiten zijn echter geen onderdeel van de lijst van controversiële onderwerpen.
De Eerste Kamer heeft vooralsnog geen wijzigingen aangebracht in haar agenda. Naar verwachting vergadert het College van fractievoorzitters hier morgen, dinsdag 11 juli, om 12.45 uur over. Opgemerkt moet worden dat de Eerste Kamer voorgaande keren geen stukken controversieel heeft verklaard. Dit geeft echter geen garantie voor deze keer.
Het ontbinden van de Tweede Kamer en het uitschrijven van nieuwe verkiezingen
Nu het kabinet-Rutte IV haar ontslag heeft aangeboden, zal de huidige Tweede Kamer worden ontbonden. Op basis van het Koninklijk besluit waarin de Tweede Kamer wordt ontbonden, zal een datum worden vastgesteld voor nieuwe verkiezingen. Bij het bepalen van de verkiezingsdatum wordt onder meer rekening gehouden met de mogelijkheid om een partijnaam te registreren; een kandidatenlijst in te dienen en de uitvoerbaarheid voor gemeenten, leveranciers en de Kiesraad om nieuwe verkiezingen te kunnen organiseren. Wel schrijft artikel 64 van de Grondwet voor dat de nieuwe Tweede Kamer binnen 3 maanden na het ontbindingsbesluit moet samenkomen. De gehele verkiezingsprocedure moet daarom binnen deze periode worden afgerond. Ook rekening houdend met het zomerreces en het herfstreces is de verwachting dat de Tweede Kamerverkiezingen in november van dit jaar zullen plaatsvinden. De Kiesraad stelt hiervoor de definitieve datum vast.
Opstellen van verkiezingsprogramma’s
De partijen die deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezingen dienen verkiezingsprogramma’s op te stellen. Verkiezingsprogramma’s zijn de inzet van de onderhandelingen tijdens de kabinetsformatie. Passages uit de programma’s kunnen dus terugkomen in het regeerakkoord. Bovendien vormen de programma’s de basis voor de visie van coalitie én oppositiepartijen in de nieuwe kabinetsperiode. Voor elke belangenorganisatie is het van belang delen van het ‘wensenlijstje’ richting de politiek opgenomen te zien worden in de verkiezingsprogramma’s. Dat vergroot de kans dat ze worden meegenomen met de onderhandelingen bij een coalitievorming. Omdat het kabinet voortijdig is gevallen en de Tweede Kamerverkiezingen daarom eerder dan verwacht plaatsvinden, zal het proces tot het schrijven van verkiezingsprogramma’s versneld plaatsvinden. EPPA houdt de ontwikkelingen hieromtrent in de gaten.
